Stelling:

‘De mate waarin de samenwerking tussen zorg en veiligheid uniek is wordt sterk overschat’

Leonie Aarsen en Nicole Langeveld, adviseurs bij het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid: “Samenwerken tussen veiligheid en zorg is pure noodzaak. Dat heeft niets met uniek zijn te maken. Die samenwerking organiseer je om samen escalaties te voorkomen en overlast en recidive te verminderen. Kennis én kunde van professionals uit beide domeinen zijn hierbij nodig. De veiligheid van kwetsbare mensen, hun omgeving én de samenleving staat immers voorop. In deze gezamenlijk opgave staan professionals samen sterker en regelen ze met elkaar passende zorg zodat deze mensen volwaardig kunnen meedoen.” Hans Boutellier, sociaalpsycholoog en bijzonder hoogleraar Polarisatie & Veerkracht: “Samenwerking tussen zorg en veiligheid is in zoverre uniek dat er twee verschillende perspectieven in samenkomen. Het beste in mensen boven halen en het slechte onderdrukken zijn echt twee verschillende zaken; ze vragen om serieuze verdieping in het perspectief van de andere partij.” Monique Kollau, teammanager Openbare Orde en Veiligheid bij de Gemeente Sittard-Geleen: “De samenwerking tussen zorg en veiligheid is niet nieuw, maar kent specifieke uitdagingen die, zeker de laatste jaren, zijn toegenomen. Met respect voor de uniciteit van beide domeinen is het van belang om de samenwerking voort te zetten. Daarin moet de zoektocht naar passende oplossingen niet worden gestaakt. De Zorg- en Veiligheidshuizen zijn bij uitstek dé samenwerkingsverbanden die deze samenwerking faciliteren.” Violet Petit-Steeghs, universitair docent Healthcare Governance aan de Erasmus Universiteit Rotterdam: “Samenwerking is mensenwerk. Het gaat daarbij niet alleen om gelaagde relaties tussen diverse partijen, maar ook hoe naar deze relaties wordt gekeken. Betrokkenen kunnen verschillende en soms botsende visies hebben op het doel en de vorm van de samenwerking. Vanuit een sociologisch perspectief wordt hierbij gesproken van verschillende frames. Een diversiteit aan perspectieven is het gevolg van verschillende onderliggende waarden en belangen, die niet alleen kunnen verschillen tussen partijen, maar ook door de tijd heen kunnen veranderen. Deze normatieve complexiteit is niet alleen zichtbaar tussen het zorg- en veiligheidsdomein, maar tevens in andere vormen van samenwerking. Denk aan de eerste- en tweedelijnszorg of de formele en informele zorg. Een mantelzorger die, in het kader van een schone woning, een deurmat wil plaatsen in een verpleeghuis, kan stuiten op de veiligheidsregels van die instelling. Vormen van bestuur zijn nodig om ruimte te kunnen bieden aan het werken met deze normatieve complexiteit.” Minke Poppens, partner wonen-zorg-veiligheid bij BMC: “De vraagstukken op het snijvlak van zorg en veiligheid zijn per definitie complex: er zijn veel betrokken partijen en er is altijd een wisselwerking met andere vraagstukken. Samenwerking is cruciaal, maar dat geldt net zo goed voor vraagstukken op het snijvlak van bijvoorbeeld wonen en zorg. De uitdagingen zijn vergelijkbaar: overbruggen van verschillende belangen, taal en mechanismen om gezamenlijk iets voor elkaar te krijgen. Het feit dat het om veiligheid gaat maakt echter het wel net een beetje spannender: soms gaat het letterlijk om het verschil maken tussen leven en dood, en als het mis gaat staat meteen de media op de stoep. Daarbij raakt veiligheid iedereen, waardoor iedereen er een mening over heeft. Dat kan leiden tot wrijving, maar daar zit ook de uitdaging. Toen ik afstudeerde als criminoloog kreeg ik ook vaak te horen: er is in dit domein in elk geval altijd genoeg te doen!” Léon Sonnenschein, organisatiekundige en programmamanager Privacy en gegevensdeling, en Hans Versteeg, expert privacy en gegevensdeling in het zorg- en veiligheidsdomein: “Uniek is een groot woord, maar de samenwerking tussen zorg en veiligheid kent wel elementen die het soms complex maken. Eén daarvan is de blik op de burger. Straf- en bestuursrechtpartners zien een inwoner die ongewenst gedrag vertoont dat beteugeld en voorkomen moet worden. Hulp- en zorgverleners zien een inwoner met sociale- of gezondheidsproblemen die geholpen moet worden. Dat weerspiegelt zich ook in de paradigma’s voor gegevensverwerking. Binnen de strafrechtketen is er meer sprake van een ‘free flow of information’. In de zorg staan het beroepsgeheim, het verschoningsrecht voor de medicus, en de toegankelijkheid centraal. Ook als iemand iets op zijn of haar kerfstok heeft mag dat geen belemmering zijn. Tegelijkertijd gaan dezelfde grootheden op als voor andere samenwerkingen. Ga op zoek naar een gemeenschappelijk doel. Wees je bewust van elkaars verschillende rollen en verantwoordelijkheden, en respecteer elkaar. Geef elkaar de ruimte om vanuit de eigen verantwoordelijkheid bij te dragen aan een oplossing. Toon interesse. En flik elkaar geen kunstjes.” Hans Vollaard, universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit Utrecht: “De bestuurskunde kent inzichten die helpen te begrijpen waarom domeinoverstijgend samenwerken zo lastig is. Neem de studie van policy mainstreaming: hoe wordt een nieuw beleidsthema verweven door bestaande beleidskokers? Denk daarbij aan thema’s als milieu en gendergelijkheid. Hiervoor moest door organisatorische indelingen van beleidsdomeinen heen worden samengewerkt. De aloude inzichten over wicked problems richten zich op de complexiteit van samenwerking bij problemen waarover de betrokkenen verschillende ideeën hebben over het probleem, de gepaste oplossing en wie verantwoordelijk is voor de aanpak ervan. Vergeet verder niet het Institutional Collective Action Framework van Richard Feiock. Dit analytisch kader brengt de kosten van samenwerking in beeld, zoals de moeite om de kosten en baten te verdelen tussen de deelnemers. Deze inzichten bestaan al decennialang. Dat geeft aan dat (de studie van) domeinoverstijgende samenwerking niks nieuws is. Soms wordt de bestaande indeling van beleidsdomeinen nu eenmaal uitgedaagd door thema’s die daarin niet inpassen.”●